สาเหตุของการเป็นหนี้เกิดจากอะไรได้บ้าง หลายคนก็จะมีคำตอบที่มากมายหลากหลายกันไป แต่พอที่จะสรุปได้สั้นๆง่ายๆ ประมาณ 3 ข้อ คือ หนี้จากการลงทุน หนี้จากการซื้อสินค้าจำเป็น หนี้จากการการอิจฉา พอบอกแค่นี้คนที่เป็นหนี้ก็อาจจะมีคำถามเกิดขึ้นมาในใจ หนี้จากการลงทุน การทำมาหากินพยายามที่จะทำการค้าคิดว่าการลงทุนที่ได้ทำลงไปแล้วนั้น ดีแล้วได้ทำการวางแผนมากเป็นอย่างดี แต่เมื่อได้ลงมือทำจริงก็จะมีปัญหาที่เราไม่ได้คาดคิดเกิดขึ้น แล้วการลงทุนนั้นเราก็ไม่ได้เผื่อว่าจะเกิดปัญหาหนักขนาดนี้ ก็ใช้เงินกับการลงทุนไปจนหมด ไม่เผื่อเส้นทางไว้แก้ปัญหาระหว่างทางบ้าง สุดท้ายก็ต้องเลิกกิจการไปเมื่อเจอปัญหาหนักที่ต้องใช้ทุนเพิ่มและไม่สามารถหาทุนมาได้ ต้องบอกว่าน่าเสียดายถ้าเราวางแผนลึกอีกนิดและทำใจไว้อีกสักหน่อยธุรกิจอาจจะรุ่งตามที่หวังไว้ก็ได้เหมือนกัน
หรือนี้ที่มาจากการซื้อสินค้าจำเป็น ก็อาจจะเป็นในเรื่องของการซื้อบ้าน ซื้อรถ บางคนที่จำเป็นต้องมาทำงานที่ไกลบ้านและตำแหน่งที่ทำก็มาจนสุดทางแล้ว ไม่อยากที่จะย้ายไปไหนอีกแล้ว มีความสุขกับการได้ทำแบบนี้แล้วก็จำเป็นต้องหาซื้อบ้านที่ใกล้กับที่ทำงานสักหน่อย หลายคนอาจจะคิดว่าไม่จำเป็น แต่เมื่อเราได้ผ่านจุดที่เหนื่อยที่สุดมาแล้ว และเริ่มมีการวางแผนชีวิตที่ดี ก็พอที่จะหาซื้อบ้านไว้สักหลังเล็กๆ ได้ไม่ยากนักค่าเช่าบ้านสักหลังที่สวยงามกว้างขวาง ก็พอกับการผ่อนบ้านหลังเล็กๆแบบนี้ความสุขและเราสามารถเป็นเจ้าของได้ง่ายๆ อย่าลืมว่าถ้าเราอยู่กับการผ่อนบ้านไปจนเกษียณหรือจนพอใจกับงานแล้ว บ้านหลังนี้ก็ยังทำเงินให้เราได้ตลอดกาลเช่นกัน ลงทุนเพื่อเป็นทรัพย์ในวันหน้าไม่ผิด หรืออย่างการที่จำเป็นต้องซื้อรถมาใช้สักคัน นอกเหนือจากที่จะใช้รถไปทำงานแล้วก็ยังใช้รถเพื่อประโยชน์อย่างอื่นได้อย่างการรับจ้างเล็กน้อยกับเพื่อนร่วมงานหรือใช้เวลาว่างรับงาน เป็นบางช่วงเวลาก็ได้ เดี๋ยวนี้เขาก็นิยมทำกันแบบนี้จะได้ไม่ต้องผ่อนแค่รถไปกลับที่ทำงาน ขอแค่มีงานมาจ้างวันละ 1-2 ครั้งก็พอที่จะสมไว้เป็นค่าผ่อนรถประจำเดือนได้แล้ว ไม่เหนื่อยแถมได้ขับรถที่เราซื้อมาในราคาแพงๆ ด้วย
แต่หนี้ที่แพงและไร้ค่าที่สุด คือ หนี้ที่มาจากความอิจฉา
มาถึงตรงนี้คนที่สามารถผ่านมาแล้วก็พอที่จะเข้าใจได้ไม่ยากว่ามันคืออะไร หลายคนไม่ยอมรับทางตรงแต่ก็ยอมรับในทางอ้อม ทำตัวเงียบไม่กล้าบอกใครแต่ก็เข้าใจและเริ่มปฏิบัติตัวและก็หลุดออกมาจากเส้นทางที่ไม่สวยงามตรงนั้น ได้ จะเรียกว่าเส้นทางแห่งนรกก็คงไม่ผิดนัก เส้นทางที่ดูเหมือนสวยงาม แต่ก็จะแฝงไปด้วยความยากลำบาก มีแต่ภูตผีปีศาจทั้งนั้น เส้นทางนี้ใครที่ได้เข้าไปแล้ว จะไม่ได้เสียแค่เงินเท่านั้น ยังเสียเพื่อน เสียมิตร เสียสติ เสียใจ เสียทุกอย่างแบบที่จะหาโอกาสกลับคืนได้ยาก อย่างเช่นถ้าเราอยากจะได้อะไรสักชิ้นแล้วมีคนมาห้าม เราก็จะตอบกลับไปแบบมั่นใจว่า “มันจำเป็น” หรือ “ผ่อนได้สบายอยู่แล้วแค่นี้เอง” หรือในที่สุด “ก็คนมันอยากได้จะทำไม” คำสุดท้ายนี้แหละที่จะทำให้เสียทุกอย่างที่เคยสะสมมา
เพราะคำพูดบางคำที่เราคิดว่าจะได้จบๆ กันไปหรือจะได้ในสิ่งที่ต้องการแต่ก็ต้องมาเจอกับเรื่องที่ไม่คาดฝัน เราะรายจ่ายคงที่แต่รายได้ไม่แน่นอน คิดว่าต้องได้จากตรงนั้น มาผสมตรงนี้ พอดีกัน แต่ก็ยังลืมเรื่องที่ต้องกินต้องใช้ ภาษีสังคมที่มีมาตลอดทุกเดือน ลูกบวช เพื่อนขึ้นบ้านใหม่ แต่งงาน กฐิน ผ้าป่า และอีกมากมายงานบุญที่เมื่อไหร่ที่เราเห็นก็จะทำหน้าหนี ตรงนี้ก็น่าแปลกบุญมาอยู่ตรงหน้าแต่กลับไม่ทำกัน พยายามที่จะไปวัดทำบุญกันแทน ก็เพราะคำว่าไม่มีเงินตัวเดียวที่เราได้กลัวกัน พอเริ่มสะดุดก็เริ่มกลืนน้ำลายตัวเอง หันไปหาคนที่เราเคยว่าไว้ ถ้าเขาไม่จำก็ดีไปแต่ถ้าเขาจำแล้วย้อนเรากลับมาก็รับไม่ได้แล้วก็กลายเป็นโกรธกัน
นี่และที่เขาเรียกว่าหนี้จากความอิจฉา ริษยา เพราะคนอื่นมีแล้วเราก็อยากมีจนลืมคำสอนคำเตือนจากคนที่รักเราที่สุด คนที่เป็นห่วงเราที่สุด สุดท้ายกว่าจะรู้ตัวก็ต้องเสียอะไรไปหลายอย่าง ถ้าเราเสียแค่เงินก็หาใหม่ได้แต่ถ้าต้องเสียมิตรที่ดีคบกันมาแรมปีแต่ต้องมาเสียกันเพราะคำพูดเอาแต่ใจเห็นแก่ตัวแบบนี้ก็คงต้องเสียใจกันต่อไป
คำพูดคำสอนของคนรอบตัว เขาอาจจะไม่ได้อิจฉาคุณแต่เพราะเขาเหล่านั้นอาจจะเจอเรื่องแบบนี้มาก่อนหรือเคยผ่านเรื่องแบบนี้มาก่อนถึงได้เตือนเราเอาไว้ ไม่ผิดเลยที่เราจะฟังแล้วนำมาคิดสักหน่อย คำว่าอดเปรี้ยวไว้กินหวานเป็นเรื่องที่ใช้ได้ตลอดกาล ไม่ว่าจะผ่านไปนานสักเท่าไหร่ ถ้าเรายังคงอดเปรี้ยวไว้กินหวานได้ เราก็สามารถจะมีสุขกับสิ่งที่มีอยู่ได้เหมือนกัน รู้ตัวแล้วให้เรียบกลับตัวกลับใจ ไม่ช้าไม่สายถ้าเราคิดได้ แต่ถ้าคิดไม่ได้ก็เตรียมตัวไม่เหลืออะไรในชีวิตได้เลย